ZWART-WIT TANAGER (Conothraupis mesoleuca)
Deze soort bleef onopgemerkt van 1938 tot 2003, maar werd toen herontdekt in galerijbossen in het Emas National Park, Brazilië. Sindsdien is de soort op verschillende locaties langs de Alto Rio Juruena waargenomen, waar hij oorspronkelijk werd ontdekt, evenals bij Itiquira. De gewoonten en voorkeuren van de soort zijn nauwelijks bekend. Vermoedelijk heeft de soort een zeer klein verspreidingsgebied en een uiterst kleine populatie. Omdat het leefgebied (met als bolwerk de Alto Rio Juruena) bedreigd is, nemen zowel het verspreidingsgebied als de aantallen waarschijnlijk af. De soort wordt beschouwd als kritiek bedreigd, maar verdere onderzoeken kunnen mogelijk aantonen dat de soort vaker voorkomt in geschikt leefgebied.
De soort werd in 1938 ontdekt door A. Vellard en beschreven door J. Berlioz in het Bulletin of Ornithology in 1939.
Berlioz schreef:
“Ik acht het momenteel handiger om deze vogel, waarvan helaas slechts één exemplaar is bemachtigd, te beschouwen als een nieuw generiek type, RHYNCHOTHRAUPIS, gen. nov., zonder nauwe verwanten en met een enigszins twijfelachtige systematische positie, aangezien de snavel meer icterine van vorm is dan tanagrine of fringilline; maar de zwakkere poten, het verenkleed, het algemene uiterlijk en het patroon lijken het meest op die van de tanagers. Het verschilt van de meeste Zuid-Amerikaanse tanagers en vinken door een steviger snavel (enigszins intermediair van vorm tussen Arremon en Dolichonyx, en zelfs relatief groter, gezien de grootte van de vogel).”
Door de bedreiging van zijn leefgebied en de beperkte waarnemingen blijft de toekomst van de Zwart-wit Tanager onzeker. Verdere onderzoeken zijn nodig om meer inzicht te krijgen in het exacte verspreidingsgebied en de populatieomvang van deze mysterieuze vogelsoort.
Zwart-wit tanager
De Zwart-wit tanager is een vinkachtige vogel met een uniform diepzwarte, enigszins glanzende verenkleed, dankzij de glanzende randen van alle veren. De vogel vertoont een kleine, verborgen witte vlek aan de basis van de keelveren. Een groot, langwerpig gebied van puur wit beslaat het midden van de borst en buik en gaat over in een gemengd zwart-wit gebied bij de buik, dijen en de proximale onderstaartdekveren, waarvan de langste bijna geheel zwart zijn. De binnenste en langere ondervleugeldekveren zijn witachtig. De vleugels zijn afgerond, waarbij de vierde slagpen de langste is. De staart is relatief kort en afgerond, met brede en zachte staartpennen.
Kenmerken:
- Snavel: Hoog aan de basis, stevig en conisch, zijdelings samengedrukt. De bovensnavel is bijna recht en loopt door in een duidelijk en licht afgeplat mesorhinium. De neusgaten zijn rond en zichtbaar. De snavel lijkt blauwgrijs, waarbij de rand lichter is.
- Poten: Grijszwart.
- Type-exemplaar: Het unieke mannetje bevindt zich in het Parijse Museum, verzameld op 25 augustus 1938 door Dr. A. Vellard in droog bos bij Juruena, noordoostelijk van Cuyaba, Mato Grosso (Centraal Brazilië).
Herontdekking en Nieuwe Bevindingen:
Na de ontdekking in 1938 bleef de soort onopgemerkt tot de 21e eeuw. In 2003 werd de soort herontdekt in galerijbossen in het Emas National Park, Goias, Brazilië. In 2006 werd een andere populatie van ongeveer 100 individuen gevonden, 900 km verderop langs de Alto Rio Juruena, Mato Grosso.
Beschrijving van het Vrouwtje:
Door C. E. Candia-Gallardo: “Het vrouwtje, verzameld op 5 oktober 2006, had de volgende kleuren: bovenzijde, vleugels en staart donkergrijsbruin, lichter bij de oorstreek; keel bruin, borst, flanken en onderstaartdekveren donkerbruin; buik licht geelbruin; snavel en tarsi donkerbruin; staart afgerond met licht puntige staartveren.”
Habitat en Gedrag:
De Zwart-wit tanager geeft de voorkeur aan struikachtige vegetatie in droog bos in de overgangszone tussen het Amazone regenwoud en het cerradão (gesloten bosgebied van de cerrado) in centraal Brazilië. Bewijs uit het Emas National Park suggereert dat de soort vooral houdt van galerijbossen en sterk geassocieerd is met water en seizoensgebonden of permanent overstroomde gebieden van bos of grasland nabij rivieren.
De soort lijkt territoriaal te zijn, vangt kleine vliegende insecten en voedt zich met zaden.
Bedreigingen en Behoud:
De zeldzaamheid van de soort suggereert dat onbekende factoren invloed hebben gehad op de populatie. Ondanks dat er tot voor kort grote gebieden met mogelijk geschikt habitat waren, lijkt de voorkeur voor galerijbossen de soort kwetsbaar te maken voor ontbossing en degradatie door landbouwuitbreiding en mechanisatie in de regio. Vooral de uitbreiding van sojateelt vormt een ernstige bedreiging buiten het Emas National Park.
Als de soort inderdaad afhankelijk is van overstroomde rivierhabitats, kan de populatie van nature gefragmenteerd zijn door het lineaire en gefragmenteerde karakter van geschikte gebieden. Habitatverlies zou in dit geval een grote bedreiging vormen. Bovendien vormt een aankomend waterkrachtproject in het Bacia do Alto Juruena, waarbij vijf waterkrachtcentrales worden gebouwd, een directe bedreiging voor het belangrijkste leefgebied van de soort, aangezien dit gebied mogelijk onder water komt te staan.
Conclusie:
De Zwart-wit Tanager bevindt zich in een kritieke situatie, waarbij zowel de natuurlijke fragmentatie van het leefgebied als menselijke ingrepen, zoals landbouw en infrastructuurontwikkeling, de overlevingskansen van deze zeldzame soort sterk verminderen. Verdere studies en gerichte beschermingsmaatregelen zijn essentieel om het voortbestaan van deze mysterieuze vogel te waarborgen.
