Een Prachtvogel uit de Hawaiiaanse Bossen
Lang geleden sierde een bijzondere vogel de uitgestrekte bossen van het Grote Eiland van Hawaï. De Hawai’i Oo (Mcis), een sierlijke zangvogel met glanzende donkere veren en opvallende gele pluimen, was een symbool van de Hawaiiaanse natuur. Deze vogel, behorend tot de inmiddels uitgestorven familie Mohoidae, bewoonde zowel bergachtige als laaggelegen bossen en fladderde met snelle vleugelslagen door het bladerdak. Zijn vlucht ging vergezeld van een kenmerkend zoemend geluid, terwijl zijn heldere roep, een krachtig “o’o”, door de bossen weerklonk.
beschrijving
Beschrijving (van Gould) — De algemene bevedering is roetzwart; de staart is bruin, met uitzondering van de twee middelste veren, die grotendeels wit zijn aan de uiteinden. De twee centrale staartveren zijn iets smaller dan de andere en worden in het laatste derde deel van hun lengte geleidelijk dunner, eindigend in fijne, haarachtige of draadvormige opgerichte punten. De oksel of onderzijde van de schouder is wit; de flanken en de onderstaartdekveren zijn felgeel. De snavel en poten zijn zwart.
“Totale lengte: 30,5 cm, snavel: 3,6 cm, vleugel: 10,7 cm, staart: 16,5 cm, loopbeen: 2,5 cm.”
“De bevedering van het vrouwtje is in alle opzichten vergelijkbaar met die van het mannetje. Echter, zoals vaak voorkomt bij Australische honingeters, met name binnen het geslacht Ptilotis, is het lichaam van het vrouwtje gemiddeld een vierde kleiner in omvang.”
| Kenmerk | Beschrijving |
|---|---|
| Algemene naam | Hawai’i Oo |
| Wetenschappelijke naam | Moho nobilis |
| Orde | Passeriformes |
| Familie | Mohoidae |
| Geslacht | Moho |
| Identificatie | Gele pluimen, zoemend vleugelgeluid |
| Verspreiding | Grote Eiland van Hawaï |
| Habitat | Berg- en laaglandbossen |
| Voeding | Nectar, bananen, insecten en larven |
| Beschermingsstatus | Uitgestorven (laatste waarneming in 1934) |
Ontdekking en Wetenschappelijke Classificatie
De eerste gedocumenteerde waarnemingen van de Hawai’i Oo dateren uit 1779, toen naturalisten exemplaren verzamelden tijdens de derde expeditie van Kapitein James Cook. De Engelse ornitholoog John Latham beschreef de soort later als de “geelgetufte honingeter” in zijn werk A General Synopsis of Birds (1781-1785). In 1786 kreeg de vogel zijn plaats in het geslacht Moho, dat later werd geclassificeerd als een unieke familie binnen de zangvogels.
Lange tijd werd gedacht dat de Mohoidae familie verwant was aan de honingeters (Meliphagidae) vanwege hun gelijkaardige voedingsgewoonten. Echter, genetisch onderzoek onthulde dat de Mohoidae een aparte evolutionaire tak vormden binnen de orde van de zangvogels (Passeriformes).
Uiterlijk en Gedrag
De Hawai’i Oo was een middelgrote vogel van ongeveer 30-32 cm lang, met een vleugellengte van 11-11,5 cm en een lange staart van bijna 19 cm. De vogel had een overwegend donkere kleur met heldergele pluimen onder zijn vleugels en op zijn onderlichaam. De Hawai’i Oo bewoog zich snel door het bladerdak, altijd op zoek naar nectar en insecten. Hoewel er geen gedetailleerde beschrijvingen van het broedgedrag bekend zijn, bevestigden veldonderzoekers zoals Robert Cyril Layton Perkins dat jonge vogels werden waargenomen, wat duidde op succesvolle voortplanting.
De Levenswijze van de Hawai’i Oo
De Hawai’i Oo leefde hoog in de bomen van de uitgestrekte bossen van het Grote Eiland. De bossen van Ohi’a (Metrosideros polymorpha) en Olapa (Cheirodendron-soorten) boden de perfecte omgeving vol nectarproducerende bloemen en schuilplaatsen. De vogel speelde een cruciale rol in de bestuiving en het in stand houden van het evenwicht in het ecosysteem.
Zijn dieet bestond grotendeels uit nectar, maar hij vulde dit aan met insecten, larven en kleine vruchten. Dankzij deze voedselvoorkeur was hij onmisbaar in de verspreiding van stuifmeel en zaden in de inheemse bossen van Hawaï.
Culturele Waarde
De Hawai’i Oo had een diepe culturele betekenis voor de inheemse Hawaiiaanse bevolking. Zijn felgele pluimen werden gebruikt om ceremoniële mantels, helmen en kappen van de koninklijke familie te versieren. Volgens traditionele gebruiken werd een gevangen vogel na het verzamelen van zijn veren weer vrijgelaten, al blijft het onduidelijk in hoeverre dit daadwerkelijk gebeurde.
Sommige historische verslagen vermelden dat de vogels soms stierven door de stress van het hanteren, terwijl anderen aangeven dat ze zelfs als voedsel werden gebruikt, waarbij ze in vet werden bereid.
De Oorzaken van de Ondergang
Het uitsterven van de Hawai’i Oo was een traag maar onvermijdelijk proces. Verschillende factoren droegen bij aan de achteruitgang van de soort:
- Overbejaging: De vogels werden intensief gevangen voor hun felgele veren, waardoor de populatie aanzienlijk afnam.
- Ontbossing: De grootschalige vernietiging van inheemse bossen verminderde hun leefgebied en voedselbronnen.
- Exotische bedreigingen: De introductie van niet-inheemse vogels bracht nieuwe ziekten zoals vogelmalaria en pokken, die verwoestend waren voor de Hawaiiaanse avifauna.
- Invasieve soorten: Exotische plantensoorten en grazende dieren verstoorden het delicate evenwicht van het ecosysteem.
De laatste betrouwbare waarneming van de Hawai’i Oo vond plaats in 1934, toen een enkel individu werd gehoord op de hellingen van Mauna Loa. Sindsdien is de vogel niet meer gezien en wordt hij als uitgestorven beschouwd.
De Laatste Echo van een Vergeten Familie
De Hawai’i Oo was niet de enige soort binnen de Mohoidae die het niet overleefde. Zijn verwanten, zoals de Bishop’s Oo (Moho bishopi), de O’ahu Oo (Moho apicalis), en de Kaua’i Oo (Moho braccatus), verdwenen eveneens. De Kaua’i Oo was de laatste soort van de familie en werd in 1987 voor het laatst opgenomen met zijn droevige, eenzame zang.
Hoewel de Mohoidae familie voorgoed is verdwenen, leven sommige Hawaiiaanse honingvogels, zoals de Iiwi (Drepanis coccinea), nog steeds voort als ecologische opvolgers van deze unieke vogels. De geschiedenis van de Hawai’i Oo herinnert ons aan de kwetsbaarheid van eilandsystemen en het blijvende effect van menselijke invloed op de natuur.
De echo van zijn zang mag dan verstomd zijn, maar het verhaal van de Hawai’i Oo blijft een waarschuwing en een eerbetoon aan een verloren vogel die ooit de bossen van Hawaï kleur gaf.