De volgende fabel maakt deel uit van de legenden van de Pawnee-indianen. Kiki, de gaai, was tahmahnawis voor velen, en dit is het verhaal over hoe hij dat werd voor S’doaks.
S’doaks ging naar de lodge van Itswoot en verbleef daar vele manen. Toen kwam de tijd dat hij zijn totem moest krijgen, en dit leerde Itswoot hem. “Je bent geen jongen meer,” zei hij. “Je leeft al vijftien zomers. Je moet de totem van een man hebben. Maar luister goed, want je moet in alles doen wat ik zeg. Ga nu en zoek de zweethut op. Eet niet, drink niet, van zonsopgang tot zonsopgang. Wanneer de duisternis valt, laat dan daar je mantel, je pijlen en je tomahawk achter. Houd alleen je leren gordel met geneeskrachtige amuletten bij je en ga naar het dennenbos. Daar moet je blijven tot je tahmahnawis naar je toe komt.
Je mag niet eten of drinken, maar wachten tot er iets uit het woud naar je toe komt. Dan moet je naar het wezen gaan, en het zal je voedsel geven. Je hele leven lang zal het met je spreken en je beschermen. Maar je mag het nooit doden, want ongeluk zal je achtervolgen als je niet goed bent voor je tahmahnawis.
Je moet een deel van je totem verkrijgen als amulet, maar je mag hem niet verwonden om het te verkrijgen. Na één maan mag je terugkeren naar de lodges van de mensen.”
Dus deed hij wat Itswoot had bevolen, en hij was vele dagen alleen in het woud. Toen zag hij Kiki, de blauwe gaai, op een tak dichtbij hem zitten. De blauwe gaai sprak tot S’doaks en zei: “Mijn tahmahnawis heeft mij gestuurd. Volg mij, en je zult eten.”
S’doaks volgde Kiki en vroeg hem: “Hoe kan ik een amulet van jou verkrijgen zonder je pijn te doen?”
“Wacht, en je zult het zien,” zei de blauwe gaai. En hij wachtte, want hij had geleerd dat men meer ziet als men niet spreekt. Terwijl hij wachtte, vloog Kiki weg, en een moment later zag S’doaks een nerts die een dode blauwe gaai meesleepte. Toen de nerts S’doaks zag, liet hij de dode vogel vallen en vluchtte angstig weg.
Toen nam S’doaks de ogen van de dode vogel als een amulet, zodat zijn eigen ogen beter zouden zien. Hij nam twee slagpennen zodat hij snel zou zijn. Het hart van de vogel nam hij om hem vriendelijk te maken, want de blauwe gaai is altijd de vriend van de mens geweest. De tong koos hij als amulet, zodat hij met alle wilde dieren kon praten. De hersenen nam hij om wijs te worden. Hij plaatste de amuletten in zijn geneeskrachtige gordel, en toen keerde Kiki naar hem terug.
“Klook-wah?” zei hij. “Spreek tot mij wanneer je mij nodig hebt.” Toen vloog hij weg, en S’doaks bleef een maan lang stil in het woud. Daar sprak hij veel met zijn tahmahnawis en leerde hij grote wijsheid. Zijn tahmahnawis was Kiki, de blauwe gaai.
Dit verhaal wordt verteld door de Sahaptin-indianen.
Kikker had een gladde paal in de grond gezet en had daarmee een manier bedacht om alle vogels te doden. Er werd een wedstrijd gehouden waarbij men tegen de paal omhoog moest rennen, en wie als eerste boven was, mocht het hoofd van de ander afhakken. De paal helde een beetje, en Kikker ging altijd aan de bovenkant zitten, terwijl hij zijn tegenstander op de onderkant liet klimmen. Zo bleef Kikker lange tijd races winnen en slaagde hij erin om veel vogels te doden.
Coyote was in dit kamp. Hij werd bang dat Kikker alle vogels zou uitroeien. Daarom gaf Coyote een groot feest en nodigde iedereen uit om te komen. Hij wilde dat de mensen een plan bedachten om Kikker te slim af te zijn, maar niemand durfde tegen hem te racen. Uiteindelijk werd een plan bedacht en Vlaamse gaai (kuyeskuyes) nam de uitdaging aan.
Coyote hield een toespraak en riep iedereen naar de paal, waar hij aankondigde dat er een race zou plaatsvinden tussen Kikker en Vlaamse gaai. Nu werd Kikker onrustig en was bang dat Vlaamse gaai zou winnen en haar vervolgens zou doden. Halverwege de paal probeerde Kikker daarom Vlaamse gaai naar beneden te schoppen. Toen ze bijna boven waren, gebruikte Vlaamse gaai zijn vleugels en vloog het laatste stuk omhoog. Hij bereikte de top als eerste.
Toen Kikker de top bereikte, schopte Vlaamse gaai haar, en ze viel op de grond en stierf. Sinds die race heeft Vlaamse gaai geen veren meer aan de zijkant van zijn gezicht, omdat Kikker ze er allemaal had afgerukt toen ze probeerde hem van de paal te duwen.
Toen de race voorbij was, hield Coyote een toespraak en zei: “Voortaan zullen er kikkers op aarde zijn, maar ze zullen niemand kwaad doen. Mensen zullen de kikkers horen zingen, en dan zullen ze weten dat het warme weer eraan komt.”
