De Steenuil in Mythe en Legende
Uilen spelen al eeuwenlang een bijzondere rol in volksgeloof en mythologie. Ze worden zowel gevreesd als vereerd en in verband gebracht met wijsheid, magie, dood en voortekens. De steenuil (Athena noctua) is hierop geen uitzondering en heeft in verschillende culturen een unieke betekenis gekregen.
Griekenland
In het oude Athene werd de steenuil vereerd als symbool van wijsheid en de metgezel van de godin Pallas Athena. Volgens de mythologie vloog de steenuil elke avond de wereld rond en bracht hij kennis terug naar Athena. Hierdoor werd hij het symbool van intelligentie en inzicht. De uil stond ook op munten en werd beschouwd als een goed voorteken, vooral in oorlogstijd. Tijdens de Slag bij Salamis (480 v.Chr.) zag men een steenuil op het vlaggenschip van Themistokles zitten, wat werd geïnterpreteerd als een teken van een aanstaande overwinning.
Rome
Bij de Romeinen had de uil een meer duistere reputatie. Hij werd geassocieerd met de dood en onheil. Volgens de overlevering voorspelde het geroep van een uil de dood van bekende figuren zoals Julius Caesar, keizer Augustus en Commodus. Romeinen geloofden ook dat heksen zich in uilen konden veranderen en dat hun veren en eieren werden gebruikt in toverdranken en geneesmiddelen. Later, toen Minerva (de Romeinse tegenhanger van Athena) werd vereerd, werd de steenuil ook haar symbool van wijsheid.
Perzië
In tegenstelling tot Griekenland en Rome werd de steenuil in Perzië beschouwd als een brenger van ongeluk. Zijn aanwezigheid of geroep werd gezien als een voorteken van naderend onheil.
Noord-Amerika
Bij sommige inheemse stammen, zoals de Kwakiutl en de Tsimshian, werd de uil beschouwd als een boodschapper van de dood. In de mythologie van de Azteken was hij de boodschapper van Mictlantecuhli, de god van het dodenrijk. Hij werd gezien als een gids die zielen van de levenden naar de onderwereld bracht.
Europa
In het volksgeloof van verschillende Europese landen werd de uil vaak gezien als een voorbode van de dood. In Duitsland zou zijn roep klinken als “komm mit, komm mit”, wat werd geïnterpreteerd als een oproep aan een stervende. In Frankrijk werd hij in sommige streken gehoord als “meurs, meurs”, wat “sterf, sterf” betekent. In Engeland werd geloofd dat een uil die tegen een raam vloog de dood van een huisbewoner voorspelde.
Scandinavië
Toen de Romeinen het steenuiltje als symbool van Minerva verspreidden, vonden zijn verhalen hun weg naar Noord-Europa. In Finland heet de steenuil Minervanpöllö en in Zweden Minervauggla, wat verwijst naar de Romeinse godin van de wijsheid.
Midden-Europa en de Middeleeuwen
In de Middeleeuwen werd de steenuil geassocieerd met hekserij en dronkenschap. Uilenbekers, drinkbekers in de vorm van een uil, werden gebruikt voor drinkspellen. In volksgeloof werd de uil zowel als magisch dier als geneeskrachtig beschouwd. Zijn hart zou soldaten moed geven, zijn poten zouden beschermen tegen slangenbeten, en zijn eieren zouden helpen tegen epilepsie en dronkenschap.
Conclusie
De steenuil heeft in verschillende culturen een uiteenlopende betekenis gekregen. Waar hij in het oude Griekenland symbool stond voor wijsheid en bescherming, werd hij in Rome, Perzië en delen van Europa eerder als een onheilsbrenger gezien. Zijn mysterieuze voorkomen en nachtelijke activiteiten maken hem tot een dier dat door de eeuwen heen zowel bewondering als angst heeft opgewekt.
